Koreografi/Koreograf ve Reji: Öncelikle uygun bir müziğe göre hangi adımların yapılacağına karar verilmesi gerekir. Bu işe koreografı, adımların ne ve nasıl olacağına karar veren, baleyi tasarlayan kişiye de koreograf denilir. İyi bir koreograf bale yapmayı bilir ve koreografi konusunda eğitim almıştır. Koreograf, hem müziğin her anında hangi hareketin, ne şekilde ve sahnenin neresinde yapılacağına karar verir hem de eserin tümünün nasıl anlatılacağını söyler. Yani eseri yaratır, sahneye koyar; müzik, dekor ve kostümle bir bütün olmasını sağlar.
Eskiden video çekmenin mümkün olmadığı yıllarda bir bale eserindeki koreografiyi kaydetmek ve daha sonra unutulduğunda bakıp hatırlamak için özel bir alfabe ile yazılı hâle getirilirdi. Notation denilen dans yazısı, eser ortaya çıkmadan, koreografi aşamasında hâlâ kullanılmaktadır.
Reji ise konunun anlatımı için sahnedeki akışın tümünün yönetimidir. Bale eserleri diğer sahne eserleri gibi (tiyatro ve opera) perde denilen bölümlerden oluşur. Bunu kitap cildi olarak düşü-nebilirsiniz. Bir perde içinde de bölümler olabilir, tablo denilen ve bir kitabın bölümleri gibi olan bu bölümlerde bazen dekor değişir. Bazen sadece ışıklar kararır, bu sırada-sanatçılar sahneden gizlice çıkar veya gizlice girer. Bunların hepsi konuyu anlata-bilmek, seyircinin olayları yer ve zaman olarak birbirinden ayıra-bilmesini sağlamak için yapılır. Örneğin baş kahraman prens ne zaman, kulisin (sahne arkası bölüm) hanigi tarafından sahneye girecek, hangi renkte ışıkla aydınlatılacak, sonra sahnenin hangi tarafından çıkacak, tümü koreografiyle beraber rejinin ayrıntı- landır. Reji yapılmazsa sahnede tüm dansçılar bir kairgaşa içinde Olur. Tabii koreografi ve reji çalışmasının ilk adımı eserin geçtiği dönemin özelliklerini bilen kişi olan dramaturg ile beraber librettonun incelenmesiyle başlar. Daha sonra reji ile sahnelenme aşamasına geçilir.
Bir bale eserini seyretmeye gittiğiniz zaman program kitapçığında koreografın kim olduğuna bakabilirsiniz.
Kompozisyon/Kompozitör (Besteci): Bir dansın bale eseri olarak kabul edilmesi için müzik gerekir.
Müziğe kompozisyon, onu besteleyen kişiye besteci denir. Müzik, bir olayın, seçilmiş bir hikâyenin bale olarak anlatımı/bale eseri olarak sunuşu için de bestelenmiş olabilir, bestelenmiş bir müziğe koreografi uygulanmış da olabilir.
Gelmiş geçmiş en başarılı ve tanınmış bale bestecileri, Adol- pe Adam (Adolf Adam) (1803-1856), Leon Fyodorovich Minkus (Leon Fiyodoroviç Minkus) (1826-1917), Leo Delibes (1836-1891), Pyotr ilyich Tchaikovşky (Piyotr İlyiç Çaykovski) (1840-1893), Alexander Glazunov (Aleksandır Glazunov) (1865- 1936), Igor Stravinsky (İgor Stravinski) (1882-1971), Sergei Prökofiev (Sergey Prokofiev) (1891-1953) ve Aram Haçaturyaridır (1903-1978).
Türk bestecilerinden bale eseri bestelemiş veya bestelerinden bale yapılmış olanların bâşlıcaları îbrahim Selman Ada (1953), Necil Kazım; Akses (1908-1999), Bülent Areİ (1919-1990), Nejat Başeğmezler (1950), Ali Darmar (1946), Okan Demiriş (1942- 2010), Turgay Erdener (1956), Ulvi Cemal Erkin (1906-1972), Ertuğrul Oğuz Fırat (1923), Kamran İnce (1960), Çetin Işıközlü (1939), Nevit Kodallı (1924), Perihan Önder-Ridder (1960), Ahmed Adnan Saygun (1907-1991), Muammer Sun (1932), Cengiz Tanç (1933-1997), Bülent Târcan (1914-1991), Yalçın Tura (1934), Ferit Tüzün (1929-1977), Haşan Uçarsu (1965) ve İlhan Usmanbaş’tır (1921).
Seyretmeye gittiğiniz klasik bale eserinin bestecisi acaba bu bestecilerden biri mi, program kitapçığına mutlaka bakmalısınız.
Konu: Bale eserlerinin hemen tümünün anlatmak istediği bir konusu, hem de vermeyi hedeflediği bir mesajı vardır. Klasik eserlerde genellikle bir prens ile prenses ölür ve konu onlarm arasındaki aşktır (Kuğu Gölü, Uyuyan Güzel vb.). Daha sonraki dönemlerde saraylarla ilgisi olmayan konulardan (Şımarık Kiz), daha çağdaş olanlarda ise insanlardan değil onların duygu ve düşüncelerinden söz eden eserler (Unutulmuş Diyar, Jiri Kyliân) yapılmıştır.
Siz de seyrettiğiniz eserin konusunu, ne anlatmak istediğini hem seyrederken anlayabilirsiniz hem de bunun için program kitapçığından yararlanabilirsiniz. Eseri seyrederken konuyu anladıysa- fiaz koreograf i başarılı demektir. ,
Dekor/Dekoratör-Kostüm/Kostüm tasarımcısı: Eserin geçtiği ortamı anlatmak için sahneye yerleştirilmiş yapıların ve mobilyaların tümü dekoru oluşturur. Böylece olay bir sarayda mı geçiyor Lyoksa çiftlikte mi, göl kenarında mı vb. anlayabiliriz. Dekorların hazırlanması için önce koreografla dekoratörün eserin nasıl sahneleneceğini (hangi dansçı hangi köşeden sahneye girip çıkacak vb), konunun nerede, hangi çağda, nasıl bir ortamda geçecek şekilde planlanacağını kararlaştırmaları gerekir. Sonra dekor eskizleri (ön çizimler) çizilir. Ardından teknik atölye tahta, metal, kumaş, boya gibi malzemeleri kullanarak çizimlere ve sahneye uygun şekille bunların gerçeğini yapar. Bunlara “dekor” denir. Dekor eserin her perdesinde aynı olmayabilir. Eserin bir perdesi sarayda biri göl kenarında geçiyorsa, biz seyirciler bir şeyler içmek veya tuvalete gitmek için araya çıktığımızda perde arkasında dekorlar hızlıca ve sessiz şekilde değiştirilir. Işık dekorun önemli bir unsurudur. Solo (tek başına) dans eden kişi takip ışığı ile aydınlatılmazsa veya gerektiğinde sahne karartılmazsa eserin tüm anlamı bozulur.
Kostüm tasarımcısı eserin konusuna ve hangi dansçının hangi karakteri canlandıracağına uygun olarak elbiseleri tasarlar. Kostümlerin dans sırasında dansçıya engel olmayacak şekilde yapılması gerekir. Daha sonra terziler tasarlanan çizimlere uygun şekilde giysileri dikerler.
Ülkemizde baleye özgü dekor ve kostümün öncüsü olan Osman Şengezer ve ardından Savaş Camgöz, İsmail Dede, Nihat Kahraman, Nursun Ünlü’nün adlarından burada söz edilmelidir; çünkü bale dekor ve kostümünün, dansa estetik ek olması ve pratik kolaylık sağlaması açısından çok önemli bir unsurdur.
Makyaj/Makyöz: Dansçıların eserde canlandıracakları kişiye göre makyöz tarafından makyajları yapılır. Bazen saf bir prenses, bazen yaşlı bir kadın, bazen de korkunç bir büyücü şeklinde makyaj yapılması. Bazen de saçlar için uzun sarı saç, beyaz saç, saçsız kafa gibi özel bir peruk kullanılması gerekir.
Aksesuarlar: Sahnede eserin anlatımı için gerekli olan yüzük, taç, kadeh, tüy, kılıç, şişe, çiçek, zırh, bastırılınca içine giren bıçak vb. her türlü ayrıntı aksesuarları oluşturur. Bunlar anlatılan olayın daha iyi anlaşılmasını sağlayan, destekleyici malzemelerdir. “Butafor” da denilen bu malzemeleri hazırlayan kişilere “butaforcu” denilir.